Je hoort de laatste tijd veel over complottheorieën. Complottheorieën zijn echter bepaald geen nieuw verschijnsel. Ze bestaan al zolang de mensheid verhalen aan elkaar doorvertelt. De meeste hedendaagse complottheorieën zijn gebaseerd op de overlevering van eerdere en eendere verhalen. Met een actueel sausje erover worden ze eens in de zoveel tijd aangehaald als nieuw en actueel. Dit gebeurt meestal tijdens perioden van crisis, onvrede en grote maatschappelijke onzekerheid. Doorgaans is er dus sprake van oude wijn in nieuwe zakken. Centrale thema binnen de meeste complottheorieën vormt het sinistere gegeven dat er sprake zou zijn van een georganiseerde groep van mensen op sleutelposities die de wereldheerschappij nastreeft.
Of het nu de Vrijmetselaars, Illuminati of de Cabal betreffen, het uitgangspunt is dat een georganiseerd genootschap of een georganiseerde orde in het geheim uit is op de wereldheerschappij. Uiteraard om zichzelf te verrijken en er een extravagante levensstijl op na te houden ten koste van anderen. Vanzelfsprekend maakt de overheid onderdeel uit van dit complot. De wetenschap en de media kennen de waarheid, maar worden betaald om te blijven zwijgen. En zo zijn we aangeland bij de drie peilers waartegen complotdenkers zich doorgaans verzetten. Overheid, wetenschap en media. Deze instituties moeten namelijk wel innig met elkaar samenwerken om de geheimen van het genootschap of de orde afdoende te kunnen bewaren. Althans zo redeneren de meeste doorgewinterde complotdenkers.
Over de ontstaansredenen van complotverhalen zijn uitgebreide antropologische verhandelingen te schrijven, waar ik verre van wil blijven. Ik ben immers geen antropoloog. Daarnaast zou de ruimte binnen dit artikel tekort schieten. Wel wil ik nog kwijt dat een zoektocht naar houvast en gemeenschappelijkheid in onzekere tijden ongetwijfeld een belangrijke aanjager is van het periodiek opleven van complottheorieën.
Kruitvat
Hoewel complotverhalen door de geschiedenis heen een marginaal randverschijnsel zijn gebleken, vormen ze niettemin een integraal onderdeel van het brede pallet aan menselijke gedragingen. In uitzonderlijke situaties van maatschappelijke crises, onvrede en onzekerheid kunnen complottheorieën zelfs de spreekwoordelijke lont in het kruitvat vormen en leiden tot revoluties en maatschappelijke omwentelingen. Hoewel aan te voeren valt dat complottheorieën doorgaans zijn gebaseerd op intense ontevredenheid en grotendeels valse overtuigingen, vraagt het kruitvat nu eenmaal niet aan de lont wat zijn beweegredenen zijn.
Sociale media geven complotdenken een extra impuls
Sociale media hebben complottheorieën de laatste jaren bovendien een nieuw elan verschaft. Enerzijds is de reikwijdte van complottheorieën daardoor enorm gegroeid. Anderzijds sturen specifieke algoritmen de content die jou wordt voorgeschoteld op het internet. Op deze manier kunnen sociale media in potentie iedereen een eigen bubbel of parallelle werkelijkheid verschaffen. Binnen sociale media wordt namelijk veelal ingezet op het presenteren van content die past bij jouw eerdere zoekgedrag. Dergelijke algoritmes kunnen op deze manier leiden tot een forse versterking van aanvankelijk zwakke overtuigingen of zelfs van volstrekt toevallige onderwerpen. Dit is natuurlijk met name afhankelijk van of de persoon in kwestie daarvoor gevoelig is.
Zelftest complotdenken
Doorvertelde verhalen zijn gemakkelijk overdraagbaar en kunnen zich eenvoudig verspreiden, daarom worden met name complottheorieën gezien als infectueuze memes voor mensen die daarvoor gevoelig zijn. Het innestelingsproces kenmerkt zich bovendien door progressief voortschrijdende en zichzelf alsmaar versterkende overtuigingen.
In het verdere verloop van dit artikel zal ik jou als lezer daarom een complot-zelftest voorschotelen. Daarmee poog ik quasi-humorvol jou te helpen vaststellen in hoeverre jij gevoelig bent voor complotdenken dan wel in hoeverre complotdenken zich al bij jou heeft ingenesteld. Dat ik jouw potentiële overtuigingen daarbij enigszins kritisch benader, moet jij maar met een korreltje zout nemen. Jij weet immers wel beter!
Je koestert een intense ontevredenheid – 20 punten
Jij bent diep ontevreden met jouw leven en maatschappelijke positie en iemand moet daar logischerwijs verantwoordelijk voor zijn. Waarschijnlijk zijn dat de mensen die het beter hebben, er tevredener uitzien of jou vertellen wat je moet doen. Dat moeten immers de vooruitgeschoven posten zijn van de heersende elite die er op uit is om jou te onderwerpen. Dat je jouw school nooit hebt afgemaakt en je nooit echt maatschappelijk hebt willen inzetten, doet niet ter zake. Je voelde je namelijk al heel erg lang onderdrukt en je hebt jezelf daarom nooit goed kunnen ontwikkelen. Jij bent het onschuldige slachtoffer van hun succes en inzet om iets van zichzelf te maken. Uiteraard zul jij ze daarvoor laten boeten na de omwenteling. Dat is wat jou voortdrijft.
Je hebt een beperkt begrip van wetenschap en techniek – 10 punten
Jij hebt een beperkt begrip van wetenschap en techniek. Je maakt niettemin graag gebruik van de allernieuwste gadgets. Hoewel je er geen idee van hebt hoe het allemaal werkt, is het belangrijkste dát het werkt. Je ziet jezelf als modern en bij de tijd. Echter wanneer wetenschappers in plaats van product-marketeers proberen te bepalen wat goed voor jou is, dan gaan bij jou alle alarmbellen rinkelen. Jij weet immers zelf wel wat goed voor jou is. Niemand die jou gaat vertellen dat jij jezelf of jouw kinderen beter kunt laten vaccineren. Wie weet welke geavanceerde chips er bij jullie ingespoten worden om jullie gedrag te monitoren? Wist je dat Bill Gates wereldwijde vaccinatie ondersteunt? Hoe denk je zelf dat dit te rijmen valt met de activiteiten van Microsoft?
Dat je er al lang geleden mee hebt ingestemd om jouw gedrag en privacy volledig transparant te maken via de chips in jouw laptop, tablet, smartphone of sociale media is nu eventjes niet relevant. Jij hebt immers niets te verbergen. Maar als ze in je willen prikken dan moeten diezelfde techno’s wel snode bedoelingen hebben. Als er geen vertrouwd logo van Samsung, Huawei, Apple, Google, Instagram of Facebook opstaat, dan weet jij eigenlijk al niet meer wat je er aan hebt. Daarnaast heb je de laatste tijd regelmatig hoofd- en nekpijn als je weer eens 6 uur lang hebt geswiped op jouw mobiel. Waarschijnlijk is dat die 5G-straling die je daarbij letterlijk nekt. En al wat die wetenschappers doen is dat maar blijven ontkennen, schooiers zijn het!
Je ziet jezelf als kritisch burger – 15 punten
Jij ziet jezelf als kritisch burger als het gaat om informatie van de overheid, wetenschap of de media. Hoewel jij op geen van deze gebieden echt verstand van zaken hebt, voel je wel aan jouw water dat ze je allemaal voorliegen. Had je jouw middelbare school maar afgemaakt of toch nog even doorgeleerd, dan had je ongetwijfeld een beter inzicht in bepaalde zaken gehad. Maar niet getreurd jullie zijn met velen, dus je staat er zeker niet alleen voor. Iedereen binnen jouw sociale media bubbel denkt er immers hetzelfde over. De overheid kun je echt niet vertrouwen, want die wordt immers bestuurd door de heersende elite uit een geheime orde. En omdat de wetenschap en de media aan het handje van de regering lopen, vertellen zij jou ook niets anders dan leugens. Dus koester je jouw online vrienden binnen jouw bubbel. Daar kun je jouw kritische blik even laten rusten, immers alles wat er daar wordt geschreven is waar, omdat het volstrekt overeenkomt met jouw gevoel van intense ontevredenheid. Alle andere anonieme forumleden denken er bovendien net zo over, dus hier bestaan geen twijfels en moeilijk te volgen discussies meer. Wat een heerlijk gevoel!
De media zijn links en verhullen de waarheid – 15 punten
Jij hebt een zekere aversie tegen hoger opgeleiden. Betweters zijn het namelijk, allemaal. Ook heb je niet zoveel op met langdradige artikelen in de krant of saaie talkshows op televisie. Je vindt ze moeilijk te volgen en ze gebruiken bovendien vaak woorden die jij niet begrijpt. Daarnaast interviewen ze vrijwel nooit iemand uit jouw omgeving of jouw vriendenkring. Je laat ze liever links liggen, vandaar linkse media, begrijp je wel? De media behandelen daarnaast nooit de websites waarop jij jouw voornaamste nieuwsgaring doet. Dat moet wel betekenen dat zij de waarheid verhullen, omdat ze jouw waarheid weigeren te behandelen. Ze zijn dus links en onbetrouwbaar, je kunt maar beter helemaal niet meer naar ze luisteren.
Door middel van demonstraties zullen jullie je laten gelden – 15 punten
Jullie kunnen altijd je stem laten horen door te pas en te onpas te demonstreren tegen, tegen…..nou ja gewoon tegen. Het voelt goed om jouw ontevredenheid te uiten samen met al die andere mensen die tegen zijn. Het voelt goed om te strijden tegen de leugens. Wat maakt het dan uit dat de ene tegen 5G demonstreert, de andere tegen de coronamaatregelen van de regering en weer iemand anders tegen de NOS. Feit is dat jullie er voor elkaar zijn en samen optrekken tegen de leugens. Jullie vormen één front en zullen hiervoor rijkelijk worden beloond na omverwerping van de heersende elite. Dat jij al jouw ontevredenheid online onder schuilnamen hebt gespuid, maakt daarvoor echt niet uit. Als er gerechtigheid komt, weten ze jou echt wel te vinden en zullen ze jou belonen voor jouw ongenaakbare strijd. Misschien word je dan eindelijk belangrijk genoeg zodat mensen wel naar jou zullen luisteren.
Democratie is zoveel meer dan oeverloos debatteren – 25 punten
En als dat allemaal nog niet genoeg helpt, kun jij altijd nog iemand online demoniseren, uitschelden, stalken of bedreigen. Democratie is zoveel meer dan alleen maar oeverloos debatteren in parlement of gemeenteraad. Polarisatie is tegenwoordig het gangbare model. Tegelijkertijd tekenen zich overal de signalen af van de aankomende omverwerping van de heersende elite. Donald J. Trump staat vrijwel zeker aan jullie zijde. Het begin van het einde van de Cabal is in zicht. En daar heb jij dan wel mooi aan meegeholpen. Volhouden dus, tijger(in)!
Jouw score voor de zelftest
Van de alinea’s die jou aanspreken als jouw vorm van de waarheid mag je de daarnaast weergegeven punten noteren en deze vervolgens bij elkaar optellen:
80 – 100 punten: als iemand het structureel met jou oneens is, wordt diegene waarschijnlijk aangestuurd of misleid door de Cabal!
60 – 80 punten: complottheorieën nemen een heel belangrijke plaats in binnen jouw leven!
40 – 60 punten: vraag jezelf af of jij nepnieuws nog wel van echt nieuws kunt onderscheiden?
20 – 40 punten: wees iets kritischer op jezelf en jouw vrienden, jij kunt nu nog alle kanten op!
0 – 20 punten: ach, iedereen heeft wel eens wat, niemand is perfect!
0 punten: jij doet complottheorieën af als complete verzinsels!
Bron: Art Huiskes (onderzoeksjournalist)